Robert Walser: człowiek do wszystkiego, pisarz tajemniczy. To jego rok
W tym odcinku Justyna Sobolewska rozmawia z Piotrem Pazińskim o Robercie Walserze, pisarzu osobnym, owianym legendą, którego znaczenie wciąż rośnie. Ukazała się właśnie książka „Coś w rodzaju opowiadania” w przekładzie Małgorzaty Łukasiewicz (PIW). Walser, zmarły w 1956 r., był twórcą nieuchwytnym: pisał obsesyjnie, żył skromnie, przez ostatnie 30 lat życia milczał, przebywając w zakładach psychiatrycznych. Był człowiekiem do wszystkiego, pracował jako urzędnik, a nawet lokaj w zamku w Dąbrowie Niemodlińskiej. Pisał na biletach tramwajowych, miniaturyzował litery, aż sam nie mógł ich odczytać. Zostawił po sobie zagadkowe mikrogramy, z których udało się odczytać m.in. powieść „Zbój”. Czekają nas wkrótce nowe publikacje i ekranizacja „Człowieka do wszystkiego” w reż. Wilhelma Sasnala. Niektórzy nazwali 2025 rokiem Walsera i nie ma przeszkód, żebyśmy go wszyscy świętowali.
(00:00) Najciekawsze momenty rozmowy
(01:24) Wprowadzenie do tematu i sylwetki Roberta Walsera
(02:43) Obecność Walsera w kanonie literackim, recepcja jego twórczości
(04:13) Biograficzne wątki z życia Walsera
(09:54) O technice mikrogramów i miniaturyzacji pisma
(13:13) Refleksje o powieściach i krótkich formach Walsera
(19:22) Zabawa językiem i stylistyczne osobliwości jego pisarstwa
(22:05) W.G. Sebald i jego relacje z Walserem
(28:52) Walser: między pisarską płodnością a osobistymi trudnościami
(32:54) Mroczne wątki: fantazje o charakterze sadomasochistycznym
(35:10) Humor i obyczajowe obserwacje w twórczości Walsera
(38:56) 2025 jako rok Roberta Walsera: nowe inicjatywy i ekranizacja
(39:48) Podsumowanie rozmowy.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Wykup dostęp do Polityka.pl i odkryj bogaty zbiór materiałów o kulturze, psychologii, edukacji i polityce. Skorzystaj z kodu KSIAZKA30, aby otrzymać 30% zniżki na subskrypcję.
--------
40:43
„James” Percivala Everetta czyli klasyka napisana na nowo?
W tym odcinku „Polityki o książkach” rozmawiamy o „Jamesie” – odważnym retellingu „Przygód Hucka Finna” – autorstwa Percivala Everetta (wyd. Marginesy). Z tłumaczką Kają Gucio i krytykiem literackim Wojciechem Szotem przyglądamy się, jak Everett przepisuje klasykę amerykańskiej literatury z perspektywy Jamesa – czarnoskórego niewolnika. Jakie znaczenie ma język w tej opowieści? Jakie wybory musiała podjąć tłumaczka? Porównujemy „Jamesa” z „Demonem Copperheadem” Barbary Kingsolver i wspólnie zastanawiamy się, na czym polega fenomen retellingu – i dlaczego w Polsce wciąż jest niszowy. Podrzucamy też pomysły na nowe wersje polskich klasyków: może „Lalka” z perspektywy Łęckiej? Albo „Krzyżacy” z punktu widzenia dwóch nagich mieczy?
(00:13) Wstęp
(00:32) Rozmowa o Jamesie Percivala Everetta
(01:56) „Ale to się dobrze czyta” – powieść pełna magii dla wielu czytelników
(03:30) Jak tłumaczka Kaja Gucio stworzyła sztuczny język na potrzeby książki?
(08:30) Czy kolejne tytuły Everetta ukażą się na polskim rynku?
(09:25) Literackie i historyczne nawiązania – książka wielowarstwowa, ale przystępna także bez znajomości kontekstów
(11:25) Dialog Everetta z Twainem – powieść nie jest pisana z pozycji oskarżyciela
(16:05) Gorzkie akcenty w Jamesie i powroty do dawnych lektur
(19:18) Retelling – dlaczego nie mamy polskiego odpowiednika tego terminu?
(22:24) Na czym polega retelling w języku angielskim?
(24:47) Reimagining – nowo-obrazowanie. Dlaczego ważne jest ponowne opowiadanie historii z innej perspektywy?
(26:00) Które polskie klasyki można by opowiedzieć na nowo?
(32:28) „Sztuka ma nam pozwolić być kimś innym”
(33:47) Jakie retellingi mogłyby powstać? – marzenia gości podcastu
(38:30) Podsumowanie
Chcesz dowiedzieć się więcej? Wykup dostęp do Polityka.pl i odkryj bogaty zbiór materiałów o kulturze, psychologii, edukacji i polityce. Skorzystaj z kodu KSIAZKA30, aby otrzymać 30% zniżki na subskrypcję.
--------
39:30
Fuks, Zyzuś i Mieszko, czyli Stanisław Łubieński o przyrodzie w mieście
Czy przyroda może istnieć w sercu miasta? Co można znaleźć na dachu budynku, w brudnej wodzie czy pod pomnikiem kołchoźnicy? W najnowszym odcinku podkastu „Polityka o książkach” Stanisław Łubieński opowiada o swojej książce „Drugie życie Czarnego Kota” – o przyrodzie, życiu i pożegnaniach. Jak Warszawa łączy miasto z naturą? Jakie tajemnice kryje Zakole Wawerskie i co łączy dąb Mieszko z historią stolicy? Wspominamy też psa Fuksa i mówimy o pożegnaniach z bliskimi. Zapraszamy do odkrywania natury, która nie zna sentymentów, ale potrafi trwać przez wieki.
(00:00) Najlepsze fragmenty
(00:55) Wstęp
(01:10) O czym jest książka „Drugie życie Czarnego Kota” Stanisława Łubieńskiego
(05:07) „Przyroda miasta” Elżbiety Kozłowskiej jako źródło inspiracji dla Stanisława Łubieńskiego
(07:59) „Patelnia” w centrum Warszawy jako przestrzeń do obserwacji ptaków
(11:00) „Przyroda stwarza miasta”: refleksja nad współistnieniem natury i urbanizacji
(13:50) Ekspedycje na obrzeża Warszawy: doświadczenia przyrodnicze
(20:04) Historie opowiadane przez drzewa: świadkowie długiej historii miasta
(26:08) Rozważania na temat przemijania i pożegnań
(30:31) Lokalizacja dębu Mieszko, jednego z najstarszych drzew w Polsce (w Warszawie!)
(33:50) Historia budynku Czarny kot z końca lat 90.
(38:46) Podsumowanie.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Wykup dostęp do Polityka.pl i odkryj bogaty zbiór materiałów o kulturze, psychologii, edukacji i polityce. Skorzystaj z kodu KSIAZKA30, aby otrzymać 30% zniżki na subskrypcję.
--------
39:51
Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o Julu Łyskawie, ale wstydzicie się zapytać
W „Polityce o książkach” Justyna Sobolewska rozmawia z Julem Łyskawą, laureatem Paszportu POLITYKI w kategorii Książka za powieść „Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców”, o życiu po Paszporcie i o historiach z warszawskiej Ochoty. Gdzie całował się w podstawówce i dlaczego przyjeżdzała do niego policja? A także o tym, jak dziadek Tosiek przyprowadził zimą wnuka w kapciach ze szkoły i jak ta historia trafiła do powieści o fikcyjnym, amerykańskim miasteczku. Rozmawiamy też o upadku amerykańskiego mitu i o tym, czy literatura ma siłę zmieniania świata.
(00:17) Wstęp
(00:45) O tournée Jula Łyskawy z jego książką
(02:00) O spotkaniach literackich w więzieniu
(02:44) Czy żółty kolor paznokci przynosi szczęście?
(05:09) Autobiograficzne wątki w książce „Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców”
(07:50) O micie Ameryki, która jest ulepiona z wyobrażeń
(09:50) Ameryka, która pożera wszystko: o „Postkolonialnym wierszu miłosnym” Natalii Diaz
(11:44) Wielka literatura a niewłaściwe zachowania autorów: jak się do tego ustosunkować?
(18:17) Czy literatura może jeszcze zmieniać rzeczywistość?
(23:20) O „Wampirzym cesarstwie” Jaya Kristoffa i inspiracjach w fantasy
(29:55) O żegnaniu literatury gatunkowej: czy to już czas?
(31:10) Czy Jul Łyskawa wyje?
(32:25) Czy Jul Łyskawa teraz pracuje nad nowymi rzeczami?
(34:02) Dlaczego Justyna Sobolewska jest bohaterką krótkiego opowiadania?
(36:03) Rytuał czytania przed snem?
(40:56) Podsumowanie
--------
42:01
Wojna i niepokój: rozmowa ze Szczepanem Twardochem o „Null”
W najnowszym odcinku podkastu Justyna Sobolewska rozmawia ze Szczepanem Twardochem o jego nowej powieści „Null” (wyd. Marginesy), która powstała pod wpływem jego podróży do Donbasu. Rozmawiają o popsutym języku, o tym, czy z dystansu widać więcej i dlaczego walczący nie chcą mówić o końcu wojny. Czy nadzieja pomaga, czy wręcz przeciwnie? I co nam o dzisiejszym świecie może powiedzieć „Wojna peloponeska” Tukidydesa.
(00:13) Wstęp
(01:10) Najnowsza książka Twardocha: czy była pisana inaczej?
(03:25) Dlaczego wojna w Ukrainie stała się tematem książki?
(06:08) O splocie fikcji i rzeczywistości w powieści
(08:15) Niezmienność ludzkiej natury
(10:50) O bohaterze głównym powieści, gniewie i odkupieniu
(16:00) Jakie lektury towarzyszyły Twardochowi przy pisaniu powieści?
(19:00) O języku „Null”, niepoprawnej polszczyźnie i językach słowiańskich
(23:33) „Wojna jest obcym światem”
(24:25) Czy będzie przekład ukraiński?
(25:30) O Ukraińcach, walce i dystansie Twardocha w pisaniu
(28:10) O statusie pisarzy w Ukrainie
(29:06) Lęk przed Rosją w polskiej pamięci
(35:13) Dekady, w których nie dzieje się nic, i tygodnie, w których dzieją się dekady
(36:30) Dlaczego Ukraińcy nie wierzą, że wojna się skończy?
(41:55) „Nadzieja jest złudną doradczynią dla tych, którzy są w wielkim niebezpieczeństwie”
(44:25) Podsumowanie
Podkast tygodnika „Polityka” o książkach, które warto poznać. Rozmowy z autorami, recenzje i głębsze spojrzenie na literaturę, które poszerza perspektywy. Zaprasza dziennikarka tygodnika „Polityka” Justyna Sobolewska. Nowe odcinki co dwa tygodnie: w sobotę rano.
Polska