Książka Margaret Atwood „Opowieść podręcznej” przedstawia dystopijną wizję totalitarnego państwa wyznaniowego, w którym część kobiet została zredukowana do roli niewolnic, tytułowych Podręcznych. Są one zapładniane przez mężczyzn u władzy, którzy nie mogą mieć biologicznych dzieci ze swoimi żonami. Obraz świata stworzony przez Atwood ukazuje nie tylko brutalne uprzedmiotowienie kobiet, lecz także centralną rolę, jaką odgrywa w nim surogacja. Czasami rola surogatek bywa porównywana do funkcji sprawowanej przez Podręczne. To porównanie wydobywa na światło dzienne obawy związane z praktyką surogacji.Surogacja od dawna jest przedmiotem sporów w bioetyce i teorii prawa. Kwestia jej dopuszczalności budzi wiele kontrowersji, o czym świadczy fakt, że jedynie nieliczne państwa zdecydowały się na jej legalizację, zwłaszcza w wersji komercyjnej. W ostatnim odcinku pierwszego sezonu podcastu przyglądamy się bliżej argumentom, jakie pojawiają się w debacie o surogacji. Zastanawiamy się w szczególności:Czym właściwie jest surogacja (macierzyństwo zastępcze)?Czy to, kto jest matką dziecka, może być przedmiotem negocjacji?Czym różnią się surogacja komercyjna i altruistyczna?Jaki status ma surogacja w polskim prawie?Czy surogacja może być traktowana jako forma pracy?O argumentach w sporze dotyczącym dopuszczalności surogacji rozmawiają Natalia Witosza, Klaudyna Horniczak i Wojciech Ciszewski. Na temat prawnego statusu surogacji orazwyzwań, jakie w związku z tym stoją przed polskim prawodawcą wypowiedział się prof. Tomasz Sroka z Zakładu Bioetyki i Prawa Medycznego Wydziału Prawa i Administracji UJ. -----Odcinek przygotowali: Natalia Witosza, Klaudyna Horniczak, Wojciech Ciszewski.Praktycznie o prawie: Tomasz Sroka.Nagranie: Piotr Urbańczyk.Montaż: Tomasz Stankiewicz.Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ.
--------
44:04
--------
44:04
TOP#14: O co chodzi w dyskryminacji mężczyzn?
W marcu 2025 roku Donald Tusk podczas wystąpienia w Sejmie przedstawił plan dotyczący zwiększenia zdolności obronnej Polski. Jednym z proponowanych pomysłów zmierzających do wzmocnienia armii był system szkoleń wojskowych dla mężczyzn. Premier podkreślił, że udział w programie będzie miał charakter dobrowolny, a więc nie jest on równoznaczny z przywróceniem zasadniczej służby wojskowej. Mimo że w szkoleniach będą mogli wziąć udział wszyscy dorośli obywatele, to nacisk został położony na szczególną rolę, jaką w wojnie odgrywają mężczyźni. Tusk stwierdził, że „wojna to jednak jest ciągle w większym stopniu domena mężczyzn”. Różnicowanie ze względu na płeć w sferze militarnej jest nadal powszechną praktyką. Nasuwa się w związku z tym pytanie: czy jest to przejaw nierównego traktowania ze względu na płeć?W czternastym odcinku podcastu przyglądamy się szczególnemu przypadkowi dyskryminacji, jaką jest dyskryminacja mężczyzn. W dyskusjach publicznych coraz częściej podnoszony jest temat gorszej sytuacji mężczyzn w określonych sferach życia publicznego i prywatnego. Zwraca się uwagę na nierówny wiek emerytalny, krótszy urlop ojcowski, trudniejsze warunki w zakładach karnych, czy też większą liczbę samobójstw popełnianych przez mężczyzn.W odcinku zastanowimy się:Jak kultura kształtuje model tzw. „prawdziwej męskości”?Czym jest zdaniem Davida Benatara „drugi seksizm”?Czy w społeczeństwach patriarchalnych mężczyźni mogą być dyskryminowani ze względu na płeć?W jakich sferach życia mężczyźni doświadczają nierównego traktowania?Jak feminizm walczy o sprawę mężczyzn?Na temat dyskryminacji mężczyzn rozmawiają: Klaudyna Horniczak, Karolina Śliwecka oraz Bartłomiej Brzozowski. O tym jak płeć oskarżonego może wpłynąć na orzeczoną wobec niego karę opowiedział nam dr Daniel Kwiatkowski związany naukowo z Katedrą Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego.———Odcinek przygotowali: Bartłomiej Brzozowski, Klaudyna Horniczak, Karolina Śliwecka.Praktycznie o prawie: Daniel Kwiatkowski.Nagranie: Piotr Urbańczyk.Montaż: Tomasz Stankiewicz.Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ.
--------
46:15
--------
46:15
TOP #13: O co chodzi ze sprawiedliwością klimatyczną?
W lipcu tego roku Komisja Europejska zaproponowała cel klimatyczny na 2040 r., stanowiący kolejny krok na drodze do osiągnięcia neutralności klimatycznej przez UE w 2050 r. Jeszcze zanim poznaliśmy szczegóły nowej propozycji, Francja i Polska wyraziły sprzeciw, wskazując, że realizacja tego celu osłabi konkurencyjność gospodarki europejskiej. W odpowiedzi, Komisarz ds. Klimatu Wopke Hoekstra przyznał, że kwestia ograniczenia emisji gazów cieplarnianych może budzić emocje, ale fala upałów w Europie pokazuje, jak pilną kwestią jest ochrona klimatu. Jak zauważył Hoekstra, według badania Eurobarometru z końca czerwca, aż 85 procent Europejczyków wyraża zaniepokojenie zmianami klimatu. Jednocześnie, wiele osób obawia się konsekwencji, jakie mogą mieć działania podejmowane w celu powstrzymania tych zmian. Przed nami zatem burzliwa debata o przyszłości klimatu –warto więc już teraz przyjrzeć się teoretycznym podstawom problemu i wyrobić sobie własne zdanie.Nowy odcinek podcastu jest poświęcony właśnie kwestii sprawiedliwości klimatycznej. Wszczególności zastanawiamy się:Czy warto dbać o klimat?Na czym polega sprawiedliwość klimatyczna?Kto powinien ponosić koszty związane z ochroną klimatu?Czy działania pojedynczych osób mają realne znaczenie dla klimatu?Jakie znaczenie dla ochrony klimatu ma interes przyszłych pokoleń?Dyskusję o klimacie i problemach sprawiedliwości z nim związanych prowadzą Jan Turlej, Natalia Witosza i Maciej Macuga. O prawnych zobowiązaniach państw na rzeczprzeciwdziałania zmianom klimatycznym, opowiada prof. Piotr Szwedo z Katedry Prawa Międzynarodowego Publicznego Wydziału Prawa i Administracji UJ.---Odcinek przygotowali: Jan Turlej, Natalia Witosza, Maciej Macuga. Praktycznie o prawie: Piotr Szwedo. Nagranie: Piotr Urbańczyk. Montaż: Tomasz Stankiewicz. Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ.
--------
46:21
--------
46:21
TOP#11: O co chodzi z cancel culture?
W serii wypowiedzi na temat osób transpłciowych J.K. Rowling wyraziła swój negatywny stosunek do tej grupy, podważając tożsamość tych osób, ironizując na temat używanego przez nich języka oraz wdając się w agresywne dyskusje. W odpowiedzi na jej zachowanie wiele instytucji, organizacji oraz osób publicznych odcięło się od autorki i potępiło jej wypowiedzi jako szkodliwe. Rowling stała się celem protestów, bojkotów oraz krytycznych kampanii internetowych, a jej przypadek bywa dziś wskazywany jako jeden z najbardziej znanych przykładów tzw. cancel culture.Pojęcie cancel culture nie ma jednoznacznie ustalonego znaczenia w literaturze. W jedenastym odcinku podcastu proponujemy ujęcie tego zjawiska, które sprowadza się do wzrostu popularności stosowania sankcji społecznych wobec konkretnych osób. Chodzi tu o praktyki społeczne, takie jak publiczne zawstydzanie, bojkot czy odbieranie możliwości wypowiedzi. W rozmowie poruszamy następujące pytania:Czym są sankcje społeczne?Które praktyki można uznać za sankcje społeczne?Czym różnią się sankcje społeczne od sankcji prawnych?Czy sankcje społeczne dotyczą wyłącznie osób publicznych?Czy stosowanie sankcji społecznych da się usprawiedliwić?Na temat sankcji społecznych w kontekście cancel culture dyskutują tym razem Wojciech Ciszewski, Karolina Śliwecka i Natalia Witosza. O rozumieniu sankcji na gruncie prawa karnego opowiedział nam prof. Kamil Mamak z Katedry Prawa Karnego Wydział Prawa i Administracji UJ. ----Odcinek przygotowali: Wojciech Ciszewski, Karolina Śliwecka, Natalia Witosza.Praktycznie o prawie: Kamil Mamak. Nagranie: Piotr Urbańczyk. Montaż: Tomasz Stankiewicz. Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ.
--------
39:33
--------
39:33
TOP #10: O co chodzi w sporze o model niepełnosprawności?
W 2010 roku, podczas meczu piłki ręcznej Polska–Chorwacja, Karol Bielecki doznał poważnej kontuzji, w wyniku której stracił wzrok w lewym oku. Choć wiele wskazywało na to, że uraz zakończy jego karierę sportową, po intensywnej rehabilitacji i treningach wrócił do gry na najwyższym poziomie. Musiał jednak nie tylko nauczyć się funkcjonować ze znacznie ograniczonym polem widzenia, ale także zmierzyć się ze społecznymi uprzedzeniami. Jak podkreśla w wywiadach, powrót do sportu wiązał się z obawami, że jego niepełna sprawność stanie się źródłem krytyki za każdym razem, gdy popełni błąd na boisku. Historia Karola Bieleckiego stanowi ciekawe wyzwanie dla potocznego rozumienia tego, czym jest niepełnosprawność.W dziesiątym odcinku podcastu przyglądamy się dwóm najważniejszym podejściom do pojęcia niepełnosprawności. Pierwsze z nich odwołuje się do tzw. modelu medycznego, który postrzega niepełnosprawność jako odstępstwo od normy gatunkowej, czyli wadę lub uraz konkretnego organizmu. Model ten został poddany gruntownej krytyce w drugiej połowie XX wieku przez przedstawicieli i przedstawicielki społecznego modelu niepełnosprawności. W jego ujęciu to nie uraz, lecz sposób organizacji społeczeństwa sprawia, że niektóre osoby doświadczają niepełnosprawności.W odcinku zastanawiamy się:Jakiego języka wymaga inkluzywna dyskusja o niepełnosprawności?Czym jest medyczny model niepełnosprawności?Jaką rolę odegrały ruchy społeczne w kształtowaniu społecznego modelu niepełnosprawności?Czym różnią się brytyjski i amerykański wariant społecznego modelu?W jaki sposób definicje niepełnosprawności wpływają na sytuację społeczną osób z niepełnosprawnościami?O sporze między dwoma modelami niepełnosprawności dyskutuje zespół Top w składzie: Bartłomiej Brzozowski, Natalia Witosza i Wojciech Ciszewski. Natomiast dr Agata Cebera z Katedry Postępowania Administracyjnego UJ opowiada o wpływie tych modeli na kształt Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.---Odcinek przygotowali: Bartłomiej Brzozowski, Natalia Witosza, Wojciech Ciszewski.Praktycznie o prawie: Agata Cebera. Nagranie: Piotr Urbańczyk. Montaż: Tomasz Stankiewicz. Podcast wydawany jest przez Future Law Lab, WPiA UJ.
Prawo Przyszłości to podcast poświęcony interakcjom między prawem i naukami empirycznymi, nowoczesnymi technologiami oraz współczesnymi zjawiskami społecznymi i cywilizacyjnymi. Prowadzony jest przez zespół Future Law Lab na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Najnowszy, trzeci sezon podcastu ma charakter limitowany i nosi podtytuł "Teoretycznie o prawie".
Polska