141. Nauka na czasie: Odkleszczowa alergia na mięso i “zdjęcie” ostatnich chwil mamuta
Ukłucie kleszcza, po którym hamburger staje się śmiertelny? Brzmi jak miejska legenda, ale zespół alfa-gal naprawdę zabija — i w tym odcinku opowiadamy o pierwszym potwierdzonym przypadku takiej śmierci w USA oraz o tym, jak ta dziwna alergia działa. A potem cofamy się o 39 tysięcy lat, żeby - dosłownie - zajrzeć do organizmu mamuta Yuki w chwili jego śmierci, bo naukowcom udało się odczytać jego RNA.Zachęcamy też do posłuchania naszej serii kryminalno-naukowej “Laboratorium zbrodni”, którą tworzymy we współpracy z Polskim Radiem. Znajdziecie ją m.in. na Spotify:https://open.spotify.com/show/5Sw33l0P1o2vDOErG6VGL2?si=b3068c6d99a34dacPolecamy również naszą serię poświęconą analizie teorii spiskowych. “Sekcja teorii spiskowych” dostępna jest na stronie Polskiego Radia, na Spotify i na YouTubie, bo to wideopodcast :) https://www.youtube.com/playlist?list=PLZTuUgCmeGG6cRigivWs3HvsZBIr2ZdRv https://open.spotify.com/show/60LKeNI1gjweNju6P7Bpsu Jeśli podobają Wam się nasze podcasty, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:https://www.jaci-inpractice.org/article/S2213-2198(25)00953-5/fulltext https://www.scientificamerican.com/article/man-with-tick-borne-meat-allergy-alpha-gal-dies-after-eating-burger/ https://www.cdc.gov/alpha-gal-syndrome/about/index.html https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24493-alpha-gal-syndrome https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/72/wr/mm7230a2.htm https://ceji.termedia.pl/Alpha-gal-syndrome-the-first-report-in-Poland,10,45048,1,1.htmlhttps://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C108838%2Centomolog-ugryzienie-kleszcza-moze-okazac-sie-antymiesna-szczepionka.htmlhttps://www.alab.pl/centrum-wiedzy/alfa-gal-syndrom/?srsltid=AfmBOooyQxB6ZyP9mDJ6BvJ4Efhy5Cg_0ICLN-ktQd2Sy6bWS9Ef8zrx#alfagal5 https://www.cell.com/cell/fulltext/S0092-8674(25)01231-0https://www.sciencealert.com/yuka-the-woolly-mammoth-just-gave-us-the-oldest-rna-ever-sequencedhttps://www.eurekalert.org/news-releases/1105073
--------
37:37
--------
37:37
140. Syndrom noblisty, czyli wielkie bzdury wielkich naukowców
Syndrom noblisty, czyli wielkie bzdury wielkich naukowców Wielu laureatów Nagrody Nobla spotyka dziwna przypadłość. Zaczynają promować pseudonaukowe terapie, szerzyć rasistowskie poglądy albo zaprzeczać istnieniu AIDS. W tym odcinku opowiadamy o syndromie noblisty, który pcha naukowych geniuszy do wykraczania poza ich kompetencje, tak że lądują w krainie bzdur. Będzie James Watson przekonany o genetycznej niższości Afrykanów, Linus Pauling garściami łykający witaminę C oraz Kary Mullis rozmawiający z świecącym szopem. Serio.Zachęcamy też do posłuchania naszej serii kryminalno-naukowej “Laboratorium zbrodni”, którą tworzymy we współpracy z Polskim Radiem. Znajdziecie ją m.in. na Spotify:https://open.spotify.com/show/5Sw33l0P1o2vDOErG6VGL2?si=b3068c6d99a34dacPolecamy również naszą serię poświęconą analizie teorii spiskowych. “Sekcja teorii spiskowych” dostępna jest na stronie Polskiego Radia, na Spotify i na YouTubie, bo to wideopodcast :) https://www.youtube.com/playlist?list=PLZTuUgCmeGG6cRigivWs3HvsZBIr2ZdRv https://open.spotify.com/show/60LKeNI1gjweNju6P7Bpsu Jeśli podobają Wam się nasze podcasty, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/1998/11/03/nobel-chemist-kary-mullis-making-waves-as-a-mind-surfer/31e7e720-44e4-49ff-8458-a9822cdcb47e/https://www.mcgill.ca/oss/article/technology-history/man-who-photocopied-dna-and-also-saw-talking-fluorescent-raccoon https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1721880,1,genialni-naukowcy-tez-bladza.read https://en.wikipedia.org/wiki/James_Watsonhttps://www.nature.com/articles/d41586-025-03380-2https://www.bbc.com/news/articles/cyr70zznpjxohttps://newsroom.lmu.edu/administrative/sexism-in-science-was-rosalind-franklin-robbed-of-a-nobel-prize/https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1985-06-02-vw-15174-story.htmlhttps://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36838362/https://en.wikipedia.org/wiki/HIV/AIDS_denialismhttps://en.wikipedia.org/wiki/Kary_Mullishttps://www.iflscience.com/why-do-so-many-nobel-laureates-develop-nobel-disease-81056https://skepticalscience.com/ivar-giaever-nobel-physicist-climate-pseudoscientist.htmlhttps://en.wikipedia.org/wiki/Brian_Josephsonhttps://en.wikipedia.org/wiki/Nobel_diseasehttps://www.huffpost.com/entry/luc-montagnier-homeopathy-taken-seriously_b_814619https://www.scientificamerican.com/article/climate-chatter-dominates-island-of-nobels1/https://en.wikipedia.org/wiki/Ivar_Giaeverhttps://en.wikipedia.org/wiki/William_Shockleyhttps://publichealth.berkeley.edu/articles/spotlight/research/the-legacy-of-eugenicshttps://www.popsci.com/whats-deal-paranormal-ectoplasm/
--------
1:19:17
--------
1:19:17
139. Bestie z głębin, czyli łapiemy ewolucję za płetwę grzbietową
Wiecie, że delfiny miały kiedyś kopyta? A foki wciąż mają łabędzie szyje, tyle, że… trochę ich nie widać. Ale to jeszcze nic przy tym, co działo się przez miliony lat, gdy w oceanach panowały gady. Dzięki dr. Danielowi Tyborowskiemu zaglądamy praoceanom pod fale i patrzymy, jak działały różne mechanizmy ewolucji. A odcinek jest elementem płatnej współpracy z Wydawnictwem RN, które właśnie wypuściło książkę naszego gościa zatytułowaną “W głębiny. Ewolucyjna podróż morskich gadów i ssaków”. Książkę kupicie na stronie https://wydawnictworn.pl/ w postaci papierowej, jako audiobook i ebook. No i są jeszcze fantastyczne plakaty autorstwa Marcina Ambrozika będące ilustracjami z książki.*** Przepraszamy za błędy w montażu, które się pojawiły. Już naprawione :)Zachęcamy też do posłuchania naszej serii kryminalno-naukowej “Laboratorium zbrodni”, którą tworzymy we współpracy z Polskim Radiem. Znajdziecie ją m.in. na Spotify:https://open.spotify.com/show/5Sw33l0P1o2vDOErG6VGL2?si=b3068c6d99a34dacPolecamy również naszą serię poświęconą analizie teorii spiskowych. “Sekcja teorii spiskowych” dostępna jest na stronie Polskiego Radia, na Spotify i na YouTubie, bo to wideopodcast :) https://www.youtube.com/playlist?list=PLZTuUgCmeGG6cRigivWs3HvsZBIr2ZdRv https://open.spotify.com/show/60LKeNI1gjweNju6P7Bpsu Jeśli podobają Wam się nasze podcasty, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109
--------
1:14:38
--------
1:14:38
138. Nauka na czasie: Czy pełnia Księżyca wywołuje u nas bezsenność albo szaleństwo
Czy pełnia naprawdę wysysa z nas sen i zdrowy rozsądek – a z rekinów robi nocnych żniwiarzy? Czy słusznie winą obarczamy Księżyc? A może to my sami się nakręcamy zasłyszanymi anegdotami? Naukowcy sprawdzili, ile jest faktów, a ile przesądów w przekonaniu, że Księżyc od czasu do czasu przejmuje nad nami kontrolę.Zachęcamy też do posłuchania naszej serii kryminalno-naukowej “Laboratorium zbrodni”, którą tworzymy we współpracy z Polskim Radiem. Znajdziecie ją m.in. na Spotify:https://open.spotify.com/show/5Sw33l0P1o2vDOErG6VGL2?si=b3068c6d99a34dacPolecamy również naszą serię poświęconą analizie teorii spiskowych. “Sekcja teorii spiskowych” dostępna jest na stronie Polskiego Radia, na Spotify i na YouTubie, bo to wideopodcast :) https://www.youtube.com/watch?v=RKzgch0k3NQ&list=PLZTuUgCmeGG6cRigivWs3HvsZBIr2ZdRvhttps://open.spotify.com/show/60LKeNI1gjweNju6P7BpsuPolecajka na dziś: Jan-Willem van Prooijen, “Psychologia teorii spiskowych”, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2024Jeśli podobają Wam się nasze podcasty, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:https://www.science.org/content/article/yes-you-can-blame-moon-bad-night-s-sleep https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.abe0465https://news.yale.edu/2021/02/04/ancient-echoes-moonlight-affects-human-sleep-patternshttps://health.clevelandclinic.org/moon-effects-on-humanshttps://theconversation.com/humans-have-an-internal-lunar-clock-but-light-pollution-is-disrupting-it-266717https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960982213007549https://www.nationalgeographic.com/science/article/moon-bodies-health-sleep-menstruation
--------
36:56
--------
36:56
137. Zapomniana epidemia: ludzie uwięzieni we własnych ciałach
Opowiadamy o pandemii patologicznej senności, która niosła śmierć albo unieruchamiała chorych na całe dziesięciolecia. Mimo tych przerażających skutków została niemal całkiem zapomniana. Do dziś pozostaje jedną z najbardziej tajemniczych chorób XX wieku.Zachęcamy też do posłuchania dwóch cykli naszych podcastów, które tworzymy we współpracy z Polskim Radiem:1) serii kryminalno-naukowej “Laboratorium zbrodni”:https://open.spotify.com/show/5Sw33l0P1o2vDOErG6VGL2?si=b3068c6d99a34dac2) serii dociekliwie analizującej “Sekcja teorii spiskowych”: https://www.youtube.com/playlist?list=PLZTuUgCmeGG6cRigivWs3HvsZBIr2ZdRv Jeśli podobają Wam się nasze podcasty, rozważcie wsparcie nas na Patronite - dzięki Waszym wpłatom będziemy mogli utrzymać cotygodniowy rytm ukazywania się nowych odcinków: https://patronite.pl/crazynaukaJeśli wolisz jednorazowo postawić nam kawę, to super. Dzięki! 😊https://buycoffee.to/crazynauka A tu znajdziecie nasze koszulki 😊https://kreatorium.com/pl/c/Crazy-Nauka/109 Zapraszamy do posłuchania naszego podcastu! Przygotowując ten odcinek podcastu, korzystaliśmy m.in. z tych źródeł:Książka “Przebudzenia”, Oliver Sacks, Zysk i S-ka 2011https://www.encephalitis.info/types-of-encephalitis/other/encephalitis-lethargica/http://medlink.com/articles/encephalitis-lethargica https://academic.oup.com/brain/article/140/8/2246/3970828https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/03946320231154997https://academic.oup.com/braincomms/article/6/5/fcae347/7810952 https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9892526/ https://www.neurologylive.com/view/encephalitis-lethargica-still-unexplained-sleeping-sicknesshttps://www.hkjpaed.org/pdf/2009;14;122-125.pdf https://en.wikipedia.org/wiki/1919%E2%80%931930_encephalitis_lethargica_epidemichttps://en.wikipedia.org/wiki/Encephalitis_lethargicahttps://pl.wikipedia.org/wiki/Zapalenie_m%C3%B3zgu_von_Economohttps://pl.wikipedia.org/wiki/Lewodopahttps://pl.wikipedia.org/wiki/Constantin_von_Economohttps://en.wikipedia.org/wiki/Awakenings_(book)
Podcast Crazy Nauka - zdobywca Nagrody Radia ZET im. Andrzeja Woyciechowskiego 2024 w kategorii „Autor Internetowy” oraz Podcast Roku 2023 w kategorii nauka, edukacja, technologie. Opowiadamy o wielkich osiągnięciach i głębokich porażkach, procesach i zdarzeniach, które zmieniają losy społeczeństw i pojedynczych osób. Pokazujemy, jaką rolę odgrywa w tych zjawiskach nauka, gdzie pomaga wyjaśnić zagadki lub ocalić życie, a gdzie pozostaje jej tylko analizować skutki zdarzeń. Mówimy o zadziwiających metodach badawczych i szkodliwych mitach, które domagają się obalenia. I nie próbujemy ukrywać, jak bardzo nas opowiadanie o nauce kręci.
Polska