Wszechnica.org.pl - Historia

• 1078. Szanse na pokój między Hamasem a Izraelem / Maciej Kozłowski i Piotr Szczepański

  Rozmowa Piotra Szczepańskiego z Maciejem Kozłowskim w ramach cyklu #rozmowywszechnicy [22 października 2025 r.]Ostatnia faza (bo ten konflikt trwa od dziesięcioleci) konfliktu między Izraelem a Hamasem (Strefą Gazy) rozpoczęła się brutalnym, dobrze zaplanowanym atakiem Hamasu na Izrael 7 października 2023 roku.Siły zbrojne tej organizacji wtargnęły na terytorium Izraela, zabijając ponad 1200 osób – głównie cywilów – i uprowadzając około 250 zakładników. Atak ten nastąpił w momencie, gdy Izrael prowadził rozmowy w sprawie normalizacji stosunków z krajami arabskimi (m.in. Arabią Saudyjską), co miało potencjał do trwałego przekształcenia architektury bezpieczeństwa w regionie.Zaatakowany Izrael dokonał odwetu, rozpoczynając operację wojskową w Strefie Gazy, której celem jest zniszczenie zdolności militarnych i administracyjnych Hamasu oraz uwolnienie zakładników. Mimo intensywnych działań, nie udało się osiągnąć tych celów.W konflikt zaangażowały się USA i prezydent Donald Tramp, który odegrał kluczową rolę w mediacjach Efektem tych działań jest zawieszenie broni i wymiana zakładników, pierwsze z 20 punktów planu pokojowego.Co dalej? Jakie są szanse na trwalsze zawieszenie broni i długoterminowe rozwiązanie? Aby spróbować odpowiedzieć na te pytania, trzeba przeanalizować genezę konfliktu, zmapować interesy stron i interesy mocarstw, zrozumieć, jaką rolę w światowej układance odgrywa cały region, a także przyjrzeć się motywacjom przywódców politycznych. Zadanie ogromne. Ale zapytamy o te kwestie dr Macieja Kozłowskiego, b. ambasadora w Izraelu, który był już gościem wszechnicy w przeszłości.Maciej Kozłowski – historyk, publicysta, dyplomata, działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL. Ukończył archeologię śródziemnomorską na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz studia dziennikarskie na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 70. i 80. współpracował z niezależną prasą, był redaktorem „Wiadomości Krakowskich” i „Tygodnika Powszechnego”, wykładał historię Polski na UJ, KUL i uczelniach zagranicznych. Po 1989 roku pełnił funkcje w Ministerstwie Spraw Zagranicznych – m.in. podsekretarza stanu oraz ambasadora RP w Izraelu (1999–2003). Autor licznych publikacji historycznych i komentator spraw międzynarodowych, związany z inicjatywami dialogu polsko-żydowskiego i euroatlantyckiego.Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafwwPrzez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpkJeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#rozmowywszechnicy #hamas #izrael

  --------  

  1:17:25

  --------

  1:17:25
• 1077. Kaszubi i Pomorze w przeciągu dziejów / prof. Cezary Obracht-Prondzyński i Piotr Szczepański

  Rozmowa Piotra Szczepańskiego z prof. Cezarym Obrachtem-Prondzyńskim w ramach cyklu #rozmowywszechnicy [20 października 2025 r.]Pojezierze Kaszubskie i wybrzeże między Dębkami a Gdynią to jedne z najchętniej wybieranych przez Polaków celów wakacyjnych. Chętnie korzystamy tam zarówno z ośrodków wypoczynkowych, jak i kwater prywatnych. Ale czy znamy prawdziwą historię tych ziem i ich mieszkańców?Kaszubi osiedlili się tu na długo przed powstaniem państwa Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Przez długi czas Pomorze Kaszubskie stanowiło niezależne księstwo. Władysław Łokietek sprowadził Krzyżaków, by pomogli mu w obronie Gdańska. Ci jednak wystawili ogromne rachunki i pozostali na Pomorzu aż do czasów Kazimierza Jagiellończyka, który w końcu dokończył dzieła swojego taty i zmusił ich do przeniesienia się na wschód.Ziemie te wraz z ich mieszkańcami zostały wciśnięte między Królestwo Polskie a państwo zakonne, które najpierw było polskim lennikiem, a potem uniezależniło się. Rosła w siłę dynastia Hohenzollernów, która przejęła władzę w Berlinie i Królewcu. Pomorze Polskie stanowiło klin rozdzielający te dwa państwa. W czasie wojen szwedzkich ziemie były pustoszone. W miarę słabnięcia Polski, po jej trzecim rozbiorze, przestała ona istnieć, a dwa państwa niemieckie połączyły się.Polska odzyskała te ziemie po I wojnie światowej. W 1939 roku weszły one w skład Trzeciej Rzeszy. Po 1945 roku Kaszuby i Pomorze wróciły do Polski wraz z Ziemiami Zachodnimi na mocy postanowień aliantów podjętych w Poczdamie.A historia mieszkańców? To dzieje tragiczne: kolonizacja, mordy, eksterminacja elit, nieufność, spolszczanie, brutalna germanizacja, przymusowe wcielanie do armii niemieckiej, przysyłanie urzędników pilnujących lojalności. „Dziadek z Wehrmachtu” jest tylko jednym z przejawów tych historycznych dramatów, stanowiąc smutne podzwonne tych tragicznych czasów w postaci ignorancji, ciemnoty i braku wiedzy niektórych polityków.prof. Cezary Obracht-Prondzyński – socjolog, antropolog i historyk, profesor Uniwersytetu Gdańskiego, związany z Instytutem Socjologii UG. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół problematyki tożsamości regionalnych i etnicznych, pamięci zbiorowej, mniejszości narodowych, polityki historycznej, społeczeństwa obywatelskiego oraz życia społeczno-kulturalnego Pomorza. Autor i współautor kilkunastu książek oraz ponad 300 artykułów naukowych i popularnonaukowych. Od lat zajmuje się badaniami nad kulturą i historią Kaszubów, a także procesami przemian społecznych w regionie pomorskim. Jest aktywnym uczestnikiem życia publicznego – działa w organizacjach pozarządowych, instytucjach kultury i ruchach obywatelskich. Wieloletni prezes Instytutu Kaszubskiego, redaktor i współredaktor wielu publikacji poświęconych historii i współczesności Pomorza. Laureat licznych nagród i wyróżnień za działalność naukową i społeczną, ceniony wykładowca i popularyzator wiedzy o społeczeństwie, kulturze i dziedzictwie regionu.Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafww2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpk3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#kaszuby #historia #rozmowywszechnicy #kaszubi #pomorze

  --------  

  1:52:56

  --------

  1:52:56
• 1076. Stoicyzm w zasięgu ręki! / dr Paulina Felicja Seidler

  Wykład dr Pauliny Seidler w ramach Kawiarni Naukowej 1a w Wawerskim Centrum Kultury [16 października 2025 r.]Czy Stoicyzm to tylko starożytna teoria? Absolutnie nie! Doktor filozofii Paulina Felicja Seidler zapewnia, że jest to postawa życiowa, która jest w zasięgu naszych możliwości i może realnie wpłynąć na nasz spokój i codzienne decyzje.Zapraszamy serdecznie na najbliższą Kawiarnię Naukową! Porozmawiajmy o tym, jak mądrość starożytnych można przenieść do współczesnego życia.dr Paulina Seidler – filozofka związana z Wydziałem Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Doktorat obroniła w 2019 roku, badając problem przedmiotów teoretycznych w kontekście sporu o realizm w filozofii nauki. Członkini Polskiego Towarzystwa Logiki i Filozofii Nauki, autorka publikacji m.in. w Przeglądzie Filozoficznym, Edukacji Filozoficznej i Ruchu Filozoficznym. Wykładała w Polskiej Akademii Nauk i na Uniwersytecie Warszawskim, a od 2018 roku prowadzi zajęcia w Uniwersytecie Otwartym UW. Jej zainteresowania obejmują popularyzację filozofii, stoicyzm, filozofię nauki i przyrody, ontologię oraz literaturę piękną. Autorka książek Po prostu spokój. Jak dobrze żyć po stoicku oraz O tym, co w życiu ważne. Filozofia praktyczna. W roku akademickim 2023/2024 została wyróżniona jako jedna z najlepszych wykładowczyń UOUW.Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafwwPrzez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpkJeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#filozofia #kawiarnianaukowa #historia #stoicyzm

  --------  

  58:20

  --------

  58:20
• 1075. Wojna o umysły / Jerzy Marek Nowakowski i Piotr Szczepański

  Rozmowa Piotra Szczepańskiego z Jerzym Markiem Nowakowskim w ramach cyklu #rozmowywszechnicy [15 października 2025 r.]Jak kluczowa jest wojna o umysły – wojna informacyjna – doskonale ilustruje nam zmiana opinii Polaków wobec Ukraińców i Ukrainy. Wbrew faktom i polskiej racji stanu, nastąpił zwrot w postawach Polaków przeciwko ukraińskim uchodźcom. Mimo że Polska ogromnie zyskała, a nawet się wzbogaciła dzięki ich przybyciu, kampania dezinformacyjna – zainicjowana przez rosyjskie służby i wzmocniona przez dużą część polskich środowisk politycznych – osiągnęła cel Rosji. Dziś Ukraińcy "mają wracać" do swojego kraju, a kontakty polityczne z Ukrainą ograniczono do minimum. Co więcej, ponad 50% komentarzy dotyczących incydentów z dronami, które ewidentnie zostały wysłane przez Rosję, obarczyło winą Ukrainę. Rosja zdecydowanie wygrywa tę wojnę dezinformacyjną.Podobny przypadek z innego końca świata opisała niedawno agencja Reuters. Olbrzymia akcja propagandowa przeprowadzona za pomocą platformy TikTok spowodowała zmianę nastawienia młodych Wietnamczyków wobec Chin – z negatywnego na pozytywne. Starsi Wietnamczycy, mniej sprawni w używaniu nowych technologii, pozostali natomiast sceptyczni wobec swojego wielkiego sąsiada.Wojna o umysły nie dotyczy wyłącznie krajów "frontowych". Opinia publiczna musi być brana pod uwagę przez wszystkich rządzących. Dbają o nią zarówno Xi Jinping, jak i władze Iranu. To, czy i w jaki sposób Stany Zjednoczone lub Niemcy zastosują Artykuł 5 Traktatu NATO, zależy również od tego, jak Polskę postrzegają John Smith w Arizonie czy Klaus Schmidt w Bawarii. Rosyjskie służby doskonale zdają sobie z tego sprawę, intensywnie "pracując" nad umysłami obywateli całego świata, a w szczególności Zachodu.Telefon w każdej kieszeni, telewizor w każdym domu to broń i wszyscy jesteśmy żołnierzami zaangażowanymi w wojnę. Czy zawsze po naszej stronie? Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafwwPrzez portal Patronite możesz wesprzeć tworzenie cyklu #rozmowyWszechnicy nie tylko dobrym słowem, ale i finansowo. Będąc Patronką/Patronem wpłacasz regularne, comiesięczne kwoty na konto Wszechnicy, a my dzięki Twojemu wsparciu możemy dalej rozwijać naszą działalność. W ramach podziękowania mamy dla Was drobne nagrody.2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpkJeżeli robisz zakupy w internecie, możesz nas bezpłatnie wspierać. Z każdego Twojego zakupu średnio 2,5% jego wartości trafi do Wszechnicy, jeśli zaczniesz korzystać z serwisu FaniMani.pl Ty nic nie dopłacasz!3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/

  --------  

  1:22:30

  --------

  1:22:30
• 1074. Magia liczb w życiu i twórczości Bolesława Prusa / dr Agata Grabowska-Kuniczuk

  Wykład dr Agaty Grabowskiej-Kuniczuk w ramach Festiwalu Nauki w Warszawie [27 września 2025 r.]Liczby w życiu i twórczości Prusa odgrywają ważną rolę. O ich wadze i znaczeniu świadczą jego powieści czy kroniki, a przede wszystkim dotąd niepublikowane notatki twórcze doświadczonego pisarza. Aleksander Głowacki, znany później jako Bolesław Prus, po ukończeniu szkoły średniej (gimnazjum) w Lublinie w 1866 r., rozpoczął studia w Szkole Głównej Warszawskiej na Wydziale Matematyczno-Fizycznym, ale z różnych przyczyn ich nie ukończył. Umiłowanie matematyki-królowej nauk pozostało mu jednak do końca życia. Po latach jako członek powstałego w 1907 r. warszawskiego Towarzystwa Biblioteki Publicznej (obecnie Biblioteka Miejska m. st. Warszawy) przychodził do czytelni i czas, który tam spędzał, poświęcał właśnie studiom nad matematyką.Pracując nad stylem swoich wypowiedzi, pisarz często sięgał po obliczenia matematyczne. Wykonywane przez Prusa działania i zestawienia liczbowe często spotykać można w notatkach, są przytaczane również w jego kronikach czy powieściach. W swych notesach (tych o kompozycji i tych schyłkowych, o rozmaitej treści) np. wielokrotnie podliczał wierszówkę (najczęściej za przekazane do druku kroniki), sumował bieżące wydatki i wysokość zadłużenia z wyszczególnieniem, komu i ile był winien, wreszcie, jakie kwoty przeznaczał na pomoc innym lub próbował pozyskać na szczytny cel (np. zbiórka funduszy na budowę filharmonii w Warszawie w 1901 r.). Skrupulatnie też liczył i dozował krople bromu, waleriany i centigramy jodu (dawki leków odnotowane w notesie z 1901 r.), które zażywał na swoje różne dolegliwości.Wiele danych liczbowych można znaleźć także na kartach jego powieści. Przykładem wykorzystania arytmetyki w twórczości Prusa jest choćby jeden z jego najsławniejszych z utworów – Lalka. Z jej kart dowiadujmy się np. ile lat ma Ignacy Rzecki i kto jest starszy: on czy Stanisław Wokulski? Ile lukrecji można było kupić za grosz w Sklepie Mincla? Ile kosztują kalosze „z literkami” (monogramem) w sklepie Wokulskiego, a ile mogły kosztować gdzie indziej? Za jaką sumę została sprzedana klacz barona Krzeszowskiego? Ile Wokulski wyłożył na wykupienie serwisu posagowego panny Izabeli Łęckiej? Wreszcie: ile wniósł do zakładanej spółki handlowej? Spotykamy tam również informacje na temat ówczesnych miar i wag, a także daty ważnych wydarzeń historycznych, na tle których toczą się losy bohaterów.Liczby były dla pisarza odrębnym gatunkiem wypowiedzi, który ma „siły i własności ilościowe”, jak zapisał w jednym ze swych ostatnich notesów o kompozycji.dr Agata Grabowska-Kuniczuk – filolog, dr nauk humanistycznych, adiunkt w Instytucie Badań Literackich PAN. Historyk literatury i edytorka tekstów XVIII i XIX wieku, współpracowała m.in. przy edycji krytycznej pism Bolesława Prusa oraz „Dzieł zebranych” i „Listów zebranych” Elizy Orzeszkowej. Autorka opracowań krytycznych i artykułów poświęconych literaturze drugiej połowy XIX wieku. Jej zainteresowania obejmują twórczość Prusa, biografistykę, literaturę okolicznościową i użytkową oraz edytorstwo naukowe. Od 2017 r. jest zastępcą redaktora naczelnego rocznika „Napis”.Jeśli chcesz wspierać Wszechnicę w dalszym tworzeniu treści, organizowaniu kolejnych #rozmówWszechnicy, możesz:1. Zostać Patronem Wszechnicy FWW w serwisie https://patronite.pl/wszechnicafww2. Możesz wspierać nas, robiąc zakupy za pomocą serwisu Fanimani.pl - https://tiny.pl/wkwpk3. Możesz przekazać nam darowiznę na cele statutowe tradycyjnym przelewemDarowizny dla Fundacji Wspomagania Wsi można przekazywać na konto nr:33 1600 1462 1808 7033 4000 0001Fundacja Wspomagania WsiZnajdź nas: https://www.youtube.com/c/WszechnicaFWW/https://www.facebook.com/WszechnicaFWW1/https://anchor.fm/wszechnicaorgpl---historiahttps://anchor.fm/wszechnica-fww-naukahttps://wszechnica.org.pl/#filologia #polonistyka #literatura #bolesławprus #prus #festiwalnauki #aleksandergłowacki #iczby #powieść #kronika

  --------  

  51:50

  --------

  51:50

Więcej Edukacja podcastów

Trendy w podcaście Edukacja

O Wszechnica.org.pl - Historia