Prawda czasu i prawda ekranu

Czy "Faraon" Jerzego Kawalerowicza na podstawie powieści Bolesława Prusa przedstawia prawdziwą historię starożytnego Egiptu? Czy Ramzes XIII istniał naprawdę a faraonowie musieli walczyć o władzę z kapłanami? Czy film wytrzymał próbę czasu i czy można czerpać z niego wiedzę o starożytnym Egipcie? Odpowiada dr Filip Taterka, egiptolog z Instytutu  Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN.

80 lat temu, 20 listopada 1945 roku, w Norymberdze rozpoczął się proces niemieckich nazistowskich zbrodniarzy wojennych. Na ławie oskarżonych zasiedli najbardziej prominentni przedstawiciele reżimu III Rzeszy. Temat wdzięczny, zwłaszcza dla Amerykanów, którzy grali w procesie pierwsze skrzypce w procesie i rozmiłowani są w dramatach sądowych. James Vanderbilt, scenarzysta i reżyser filmu "Norymberga", który 28 listopada zagości na ekranach polskich kin, odbiega jednak nieco od tej konwencji na rzecz próby zmierzenia się z dramatem psychologicznym. Ale czy odbiega też od faktów? Odpowiada historyk Norbert Bączyk.

Serial "Śmierć od pioruna" zabiera widzów do brutalnego świata polityki końca XIX wieku w Ameryce. To podwójny portret – prezydenta Jamesa Garfielda i jego mordercy Charlesa Giteau – rzucający światło na bezkompromisową walkę o władzę w łonie Partii Republikańskiej. •Czy James Garfield faktycznie był tak nieskazitelnym kandydatem, jak przedstawia go serial? •Czy Charles Giteau rzeczywiście był członkiem komuny, w której praktykowało się wolną miłość? •Czy przyczyną śmierci Garfielda była zabójcza terapia, którą zaserwował mu prezydencki lekarz? Gościem Bartłomieja Makowskiego jest amerykanista Rafał Michalski.

Heweliusz w reżyserii Jana Holoubka do scenariusza Kaspra Bajona to bez wątpienia serialowe wydarzenie roku. Nie brakuje głosów, że to polski odpowiednik kapitalnego „Czarnobyla” z 2019 roku. Twórcy zaznaczają, że tylko inspirowali się wydarzeniami z nocy z 13 na 14 stycznia 1993 roku i największą katastrofą w powojennej historii polskiej żeglugi, co pozwala im stosować pewne skróty fabularne. Z drugiej strony prowokuje do pytania o to, co w serialu jest prawdą, a co fikcją. Odpowiedzi udziela Roman Czejarek, autor podcastu "Heweliusz. Prawdziwa historia".

"Franz Kafka" - film Agnieszki Holland i polski kandydat do Oscara - to obraz, w którym wybitny pisarz jest co prawda uwięziony w przestrzeni, bo Praga to równorzędny bohater filmu, ale wymyka się ramom czasu wyczuwając echa przyszłości. Już przez sam ten zabieg reżyserka zdaje się nam mówić, że umysł autora nam się wymyka. Ale ramą filmu jest jednak biografia artysty i o niej powiedzieć możemy nieco więcej. A nikt nie może tego zrobić lepiej niż Remigiusz Grzela, kierownik literacki Teatru Żydowskiego i Festiwalu Warszawa Singera, autor audycji i wideocastu Polskiego Radia "Wywiad rzeka", a także co dla nas najważniejsze autor książki "Poszukiwany Franz Kafka".