Ameryka dla Zaawansowanych

• Obietnice Mamdaniego i polityka w USA: czy Nowy Jork stanie się laboratorium zmian?

  To, co wydarzyło się w miniony piątek, wprawiło komentatorów w osłupienie i pokazało, jak nieprzewidywalna potrafi być polityka w USA. Donald Trump, który jeszcze do niedawna grzmiał o „komunistycznym wariacie”, spotkał się z nowo wybranym burmistrzem Nowego Jorku, Zohranem Mamdaniem, i nie krył zachwytu. Z języka prezydenta zniknęły inwektywy o „komunistach”, a w ich miejsce pojawiła się fascynacja energią młodego polityka. To wydarzenie sugeruje, że między Białym Domem a ratuszem w Nowym Jorku panuje specyficzne zawieszenie broni. Czy polityka w USA wkracza w erę, gdzie populista i socjalista znajdują wspólny język ponad partyjnymi podziałami?W tym odcinku analizujemy kulisy tego niezwykłego sojuszu egzotycznego. Stawiam tezę, że sympatia Trumpa do Mamdaniego nie jest przypadkowa. Program nowego burmistrza, choć nazywany przez media pomysłami skrajnej lewicy w Ameryce, w rzeczywistości opiera się na rozwiązaniach, które mają głębokie korzenie w historii Stanów Zjednoczonych. Trump, jako polityczny pragmatyk, wydaje się przynajmniej częściowo akceptować pomysły takie jak zamrożenie czynszów czy darmowy transport, widząc w nich ten sam populistyczny nerw, który dał mu zwycięstwo. To dowód na to, że amerykańskie wybory lokalne mogą redefiniować krajowe sojusze, a podział na prawicę i lewicę staje się coraz bardziej nieostry.Przyglądamy się genezie postulatów Mamdaniego, udowadniając, że nie są to idee zaczerpnięte z Marksa czy Lenina, lecz powrót do zapomnianych tradycji amerykańskiego progresywizmu. Omawiamy, jak polityka w USA ewoluuje pod wpływem kryzysu kosztów życia i dlaczego rozwiązania uważane za radykalne – jak opodatkowanie wielkich uniwersytetów typu Columbia czy NYU – nagle zyskują aprobatę nawet po prawej stronie sceny politycznej. To historia o tym, jak Nowy Jork staje się laboratorium zmian, a Zohran Mamdani wyrasta na gracza, z którym liczy się nawet sam Donald Trump.Ten odcinek jest kluczem do zrozumienia nowej dynamiki władzy nie tylko dla fanów podcastu Ameryka dla zaawansowanych. Zamiast ideologicznej wojny obserwujemy fascynujący eksperyment, w którym socjalizm w USA spotyka się z prawicowym populizmem. Czy to trwały pokój, czy tylko taktyczna pauza? Zapraszam na analizę, która wyjaśnia, dlaczego polityka w USA to gra, w której nigdy nie należy mówić „nigdy”.Hosted by Ausha. See ausha.co/privacy-policy for more information.

  --------  

  19:43

  --------

  19:43
• Amerykański mit i prawda o Ameryce, czyli jak wyjątkowość ukształtowała politykę i społeczeństwo USA

  Mit może być drogowskazem albo zasłoną. Amerykański mit od początku działał jak jedno i drugie. W tym odcinku zaglądam pod powierzchnię opowieści, którą Stany Zjednoczone stworzyły na własny temat. To opowieść o kraju pewnym swojej misji, ale także o społeczeństwie, które przez dziesięciolecia uczyło się patrzeć na siebie jak na wzorzec i przestawało dostrzegać, że wzorce zawsze mają pęknięcia. I że te pęknięcia mówią często więcej niż deklaracje o wielkości.Zastanawiam się, skąd bierze się przekonanie, że amerykański sen jest potwierdzeniem dziejowego przeznaczenia. Skąd ten odruch, który każe widzieć osobisty sukces jako dowód moralnej przewagi państwa. I dlaczego amerykański mit potrafi przetrwać każdą epokę, choć każda z nich dostarcza powodów, żeby go zanegować. W tle pojawia się prawda o Ameryce, ta mniej wygodna, związana z konkretnymi wyborami politycznymi, z wojną o symbole, z niechęcią do porównań z innymi demokracjami. To nie teoria akademicka, ale coś, co realnie wpływa na politykę w USA, na język debat, na rytuały życia publicznego.Przyglądam się temu, jak elity amerykańskie używają wyjątkowości jako narzędzia. Widać to w dyskusjach o wolności słowa w USA, gdzie idea symbolicznej świętości ściera się z prawną ochroną najmocniejszych form protestu. Widać w polityce amerykańskiej, która dzięki mitowi buduje poczucie niepodważalnej racji, nawet gdy statystyki i porównania podważają pewne narracje. Widać w kulturze USA, która eksportuje amerykański styl życia jako obietnicę, choć sama zmaga się z konsekwencjami własnej historii.To odcinek o tym, jak opowieści tworzą rzeczywistość. O tym, dlaczego amerykański mit jest tak odporny na fakty. O tym, co daje ludziom, ale też co im odbiera. I o tym, że wyjątkowość nie jest cechą, którą można odziedziczyć. To projekt wymagający czegoś znacznie trudniejszego niż wiara w narodową misję. Wymaga odwagi, żeby patrzeć na siebie bez iluzji.Jeśli chcesz lepiej zrozumieć współczesną Amerykę i jej społeczeństwo, zapraszam do śledzenia kolejnych odcinków „Ameryki dla Zaawansowanych”. W każdym tygodniu analizuję zjawiska, które kształtują politykę w USA, kulturę USA i historię USA, łącząc dane, źródła i kontekst. Jeśli chcesz wesprzeć projekt lub dołączyć do społeczności, odwiedź mój profil na Patronite: patronite.pl/adz Dziękuję za słuchanie!Hosted by Ausha. See ausha.co/privacy-policy for more information.

  --------  

  50:38

  --------

  50:38
• Ułaskawienia Trumpa: nowe przestępstwa, konflikt z sądami i zagrożone bezpieczeństwo w USA

  Ułaskawienia Trumpa wciąż wracają w amerykańskiej debacie publicznej, bo od początku jego drugiej kadencji stały się symbolem szerszego sporu o granice władzy wykonawczej. Gdy w jednym ruchu objęto łaską setki osób, pytania o to, jak dziś wygląda prawo w USA i jak zmieniają się prezydenckie prerogatywy, stały się naglące. W tym odcinku przyglądamy się temu spokojnie, krok po kroku, korzystając zarówno z danych, jak i z doświadczeń instytucji, które muszą na co dzień obsługiwać skutki masowych aktów łaski. To także moment, żeby zobaczyć, jak polityka w USA wpływa na rytm decyzji Białego Domu i jak te decyzje odbijają się echem poza bieżącym konfliktem o Trump i politykę. Interesuje nas nie tylko bieżąca gra polityczna, lecz także to, jak te ułaskawienia wpisują się w długą historię sporów o odpowiedzialność i kontrolę nad prezydentem.W dalszej części tłumaczymy, dlaczego decyzje o łasce wywołały tak wyraźne napięcia między sądami federalnymi a administracją prezydencką oraz co te spory oznaczają dla funkcjonowania całego systemu prawnego. W tle przewijają się kwestie przestępczości w USA, sposób, w jaki poszczególne sprawy trafiają do systemu karnego, i to, jak ich ponowne interpretacje mogą zmieniać sytuację prawno-instytucjonalną. Ułaskawienia Trumpa stawiają przed wymiarem sprawiedliwości trudne pytania o granice ingerencji prezydenta, zmuszając jednocześnie instytucje do ponownego porządkowania zasad, które jeszcze niedawno wydawały się oczywistością.Przyglądamy się również praktycznym konsekwencjom tego chaosu. System sądowy musi wracać do starych akt, ponownie określać zakres obowiązywania wyroków, sprawdzać definicje czynów pokrewnych i decydować, które elementy wcześniejszych rozstrzygnięć pozostają w mocy. To okazja, by zajrzeć za kulisy procesu karnego w USA i zobaczyć, dlaczego nawet pojedyncze ułaskawienie potrafi wpłynąć na wydolność całego systemu. W tle pojawia się też temat przestępczości kryminalnej i tego, jak decyzje polityczne kształtują ocenę zagrożeń oraz sposób, w jaki opinia publiczna postrzega bezpieczeństwo w USA.Zastanawiamy się również, czy tak szerokie ułaskawienia mogą być impulsem do zmian ustawowych lub prób zwiększenia nadzoru nad prezydenckim prawem łaski. Część ekspertów zwraca uwagę, że obecne ramy prawne nie przystają do sytuacji, w których jednego dnia łaską obejmuje się setki osób, a efekty takich decyzji rozchodzą się szeroko poza sferę polityki. Inni podkreślają, że prerogatywa łaski ma w amerykańskim systemie ustrojowym status wyjątkowy i od zawsze była narzędziem trudnym do ograniczenia. Ta szersza debata odsłania, że współczesne spory mają korzenie głęboko osadzone w historii USA i że kultura USA od dawna próbuje znaleźć równowagę między władzą a odpowiedzialnością.Dzisiejszy odcinek porządkuje te wątki i pokazuje pełniejszy obraz konsekwencji, jakie ułaskawienia Trumpa niosą dla prawa w USA, dla instytucji odpowiedzialnych za wymiar sprawiedliwości oraz dla rozmów o przestępczości w USA. To również próba zrozumienia, dlaczego decyzje formalnie mieszczące się w ramach konstytucyjnych stały się jednym z kluczowych punktów sporu o kierunek, w jakim zmierza amerykańska polityka i system prawny.Hosted by Ausha. See ausha.co/privacy-policy for more information.

  --------  

  14:05

  --------

  14:05
• Ułaskawienia Trumpa: nowe przestępstwa, konflikt z sądami i zagrożone bezpieczeństwo w USA

  Ułaskawienia Trumpa stały się jednym z najbardziej dyskutowanych tematów w amerykańskiej debacie publicznej. W pierwszych miesiącach drugiej kadencji Donalda Trumpa decyzje o objęciu łaską setek osób wywołały szeroką dyskusję o tym, jak wygląda dziś prawo w USA, jak zmieniają się granice prezydenckich prerogatyw oraz jakie znaczenie mają te decyzje dla bezpieczeństwa w USA. W tym odcinku przyglądamy się tym procesom spokojnie i analitycznie, korzystając zarówno z dostępnych statystyk, jak i z doświadczeń instytucji, które muszą mierzyć się ze skutkami masowych aktów łaski. Interesuje nas nie tylko bieżąca polityka, lecz także to, jak ułaskawienia Trumpa wpisują się w długą historię debat o odpowiedzialności i nadzorze nad władzą wykonawczą.Z tego podcastu dowiecie się, dlaczego decyzje o łasce stały się w ostatnich miesiącach źródłem napięć między sądami federalnymi a administracją prezydencką, i co to oznacza dla funkcjonowania systemu prawnego. W tle pojawia się kwestia przestępczości w USA oraz tego, jak poszczególne sprawy trafiają do systemu karnego i jakie znaczenie mają ich ponowne interpretacje. Ułaskawienia Trumpa stawiają przed wymiarem sprawiedliwości trudne pytania o granice ingerencji prezydenta, a jednocześnie zmuszają instytucje do ponownego określania zasad, które dotąd wydawały się oczywiste.W odcinku zastanawiamy się również nad praktycznymi konsekwencjami tych decyzji. System sądowy musi ponownie otwierać akta, określać zakres obowiązywania wcześniejszych wyroków, weryfikować definicje czynów pokrewnych i oceniać, które elementy spraw pozostają w mocy. Dla słuchaczy może to być okazja, by zobaczyć od środka, jak wygląda administracyjna strona procesu karnego w USA, i dlaczego nawet pojedyncze ułaskawienia potrafią wpływać na wydolność całego systemu. W tle pojawia się także temat przestępczości kryminalnej i tego, jak decyzje polityczne oddziałują na ocenę zagrożeń, a także na postrzeganie bezpieczeństwa w USA przez opinię publiczną.Zastanawiamy się też, czy masowe ułaskawienia mogą stać się impulsem do zmian ustawowych lub prób wprowadzenia większego nadzoru nad prezydenckim prawem łaski. Część ekspertów zwraca uwagę, że dotychczasowe ramy prawne nie odpowiadają na sytuacje, w których decyzje prezydenta obejmują setki osób jednego dnia, a ich skutki wykraczają daleko poza sferę polityki. Inni wskazują, że prerogatywa łaski od zawsze była narzędziem szerokim i trudnym do ograniczenia, a jej rola w systemie ma być celowo wyjątkowa.Dzisiejszy odcinek jest próbą uporządkowania tych wątków i przedstawienia słuchaczom pełniejszego obrazu konsekwencji, jakie niosą ułaskawienia Trumpa dla prawa w USA, dla instytucji odpowiedzialnych za wymiar sprawiedliwości oraz dla debat dotyczących przestępczości w USA. To również okazja, by zrozumieć, dlaczego te decyzje, choć formalnie mieszczą się w ramach konstytucyjnych, stały się jednym z kluczowych punktów sporu o kierunek, w jakim zmierza amerykańska polityka i system prawny.

  --------  

  14:06

  --------

  14:06
• Jak dostać amerykańskie obywatelstwo (i jak jest stracić), czyli kim jest dziś obywatel USA?

  Kim jest obywatel USA – i kto naprawdę zasługuje, by nim być? W tym odcinku analizujemy, jak amerykańska polityka, prawo i społeczeństwo przez ponad dwa stulecia przeformułowywały znaczenie tego, kim właściwie jest obywatel USA. Obywatelstwo to nie tylko paszport, lecz także udział w nieustannej dyskusji o demokracji, wolności słowa w USA, tożsamości i granicach przynależności. Od czasów Trzynastu Kolonii, przez wojenną redefinicję narodu, aż po współczesne rozporządzenia z Ameryki 2025 – opowiadam o kraju, który od początku próbuje ustalić, kto naprawdę wchodzi w skład wspólnoty „We, the People”.Cofniemy się do momentów, w których obywatelstwo stawało się osią sporów konstytucyjnych. Po wojnie secesyjnej XIV Poprawka wprowadziła zasadę obywatelstwa z urodzenia, ale szybko pojawiły się jej wyjątki: wobec rdzennych Amerykanów, Chińczyków objętych ustawą wykluczeniową, kobiet tracących status po ślubie z cudzoziemcem czy Afroamerykanów pozbawianych praw mimo formalnych gwarancji. Historia obywatelstwa okazuje się historią ciągłych ograniczeń i stopniowego poszerzania praw, od segregacji i testów lojalnościowych po coraz bardziej złożone procedury związane z imigracją w USA i naturalizacją.W XX i XXI wieku zmieniały się administracje, lecz podstawowe pytania pozostały. Polityka w USA wciąż balansuje między obietnicą równości a logiką kontroli. Współczesne regulacje zaostrzają wymogi naturalizacji, rozszerzają katalog danych biometrycznych i umożliwiają cofnięcie obywatelstwa za błąd sprzed dekad. Dziś naturalizowani Amerykanie żyją w świecie, w którym status obywatela USA może zostać zakwestionowany przez algorytm, a prawo do przynależności zależy od decyzji urzędnika. To codzienność, w której demokratyczne ideały ścierają się z rosnącą administracyjną podejrzliwością, a społeczne problemy w USA odbijają się w decyzjach urzędów imigracyjnych.W tym odcinku usłyszysz, jak amerykańska historia, kultura i kontekst kulturowy USA splatają się w jednym pytaniu: kto naprawdę należy do tej wspólnoty? Jak federalne instytucje interpretują obywatelstwo i jak zwykli ludzie: imigranci, uchodźcy, naturalizowani mieszkańcy USA – próbują odnaleźć w tym swoje miejsce? To opowieść nie tylko o prawie i procedurach, lecz także o tym, jak media w USA i bieżące debaty kształtują nasze rozumienie państwa i jego granic. Bo obywatel USA to nie wyłącznie status formalny, lecz praktyka uczestnictwa, poczucie odpowiedzialności i przekonanie, że Ameryka jest wspólnotą tych, którzy wierzą, że powinna pozostać otwarta i równa dla wszystkich.Hosted by Ausha. See ausha.co/privacy-policy for more information.

  --------  

  55:38

  --------

  55:38

Więcej Społeczeństwo i Kultura podcastów

Trendy w podcaście Społeczeństwo i Kultura

O Ameryka dla Zaawansowanych