PrzySłowie

Ta kwestia przysparza wielu wątpliwości, gdy zapisujemy rzeczowniki w dopełniaczu, celowniku i miejscowniku. Dlaczego poprawnie zanotujemy "babuni"  i "epidemii"? Kluczem jest rodzimy, oswojony lub wręcz przeciwnie - obcy charakter wyrazu. Inaczej rzecz ma się z rzeczownikami zakończonymi na "-nia"...

Już samo słowo "tydzień" wzbudziło ciekawość jednego ze Słuchaczy. Skąd wziął się w nim tajemniczy człon "ty-"? Wyjaśniamy pochodzenie nazw poszczególnych dni tygodnia, a ich genezy szuka między innymi w języku naszych sąsiadów - Czechów.

Gdy mówimy o wykonywaniu danej czynności, w której pomaga nam inna osoba to robimy coś "przy pomocy" kogoś. Natomiast jeśli jakąś czynność wykonujemy używając jakiegoś narzędzia to robimy coś "za pomocą" czegoś... A więc "przy pomocy Jurka, za pomocą sznurka". Czasami jednak pewne narzędzia możemy nieco "uczłowieczyć" mówiąc np. pomalowałem ścianę "przy pomocy" wałka...

Dlaczego odrzucając czyjeś zaloty "dajemy komuś kosza"? Ma to związek z dawnymi zwyczajami, kiedy to osobę, która popełniła jakiś występek, wstawiano do przypominającego klatkę kosza i wystawiano publicznie na pośmiewisko. Takim upokorzeniem było też odrzucenie ze strony ukochanej osoby, łączące się ze wstydem. Wyjaśniamy też skąd w naszym języku wzięły się inne frazeologizmy oznaczające "danie kosza", takie jak "dać komuś czarną polewką" lub "arbuza".

Młodzieżowe słowo roku 2025 zostało wybrane. A zwycięzcą okazał się czasownik "szponcić" i towarzyszący mu rzeczownik "szpont". Co oznaczają te oraz inne słowa, które pojawiły się w plebiscycie? Opowiada o tym Bartek Chaciński, członek jury w plebiscycie na młodzieżowe słowo roku, dziennikarz tygodnika "Polityka".