Co sprawia, że zwykłe słowo staje się nazwą własną? I dlaczego granica między nazwą a zwykłym wyrazem wcale nie jest taka oczywista, mimo prób jej ustalania w przepisach i słownikach? razem z prof. Magdaleną Graf zanurzam się w świat onomastyki – czyli nauki o nazwach własnych. Rozmawiamy o tym, jak badanie imion, nazwisk czy nazw miejsc potrafi odkryć przed nami dawne zwyczaje, ślady migracji albo zawody naszych przodków. Dotykamy też tematu polityki i kultury w nazewnictwie – np. tego, jak zmieniają się nazwy ulic, jak „pisze się” nimi historię i dlaczego nadawanie ulicom nazwisk znanych ludzi to stosunkowo nowy i niezbyt dobry pomysł.
--------
55:52
Przeklnij mnie!
Czy „dupa” zawsze była brzydka? Czy przekleństwa mogą podnieść morale w pracy i dlaczego czasem pomagają przetrwać ból?W tym odcinku przyglądam się przekleństwom z każdej strony – emocjonalnej, neurologicznej, społecznej i językowej. Będzie o lalochezji, czyli słownym znieczuleniu, o zespole Tourette’a, funkcji fatycznej języka i o tym, dlaczego „kobieta” kiedyś obrażała bardziej niż dziś „k…a”.Zajrzymy do mózgu, do staropolszczyzny i do Spatifu, gdzie Jan Himilsbach wydał legendarny rozkaz, by "wypierdalać!", a Holoubek – z klasą – mu się podporządkował.Słuchajcie. Bez cenzury, ale z językowym wyczuciem. No i uwaga: ten odcinek zawiera brzydkie wyrazy!Żródła dźwięków:https://www.youtube.com/watch?v=fno4dRgoOu0https://www.youtube.com/watch?v=1dQzZE62sRUhttps://www.youtube.com/watch?v=sUdods_yhIIhttps://www.youtube.com/watch?v=hMqEsZgQ0jUhttps://www.youtube.com/watch?v=z0T_IFrnrnQhttps://www.youtube.com/watch?v=Ll1-BCw4vpohttps://pixabay.com/
--------
18:31
Między morzem a mową: język kaszubski
W tym odcinkuprzyglądam się językowi kaszubskiemu – jego unikalnemu alfabetowi, brzmieniu. Moim gościem jest specjalista od tego języka, jego nauczyciel Maciej Bańdur. Opowiada, jak się myśli i mówi po kaszubsku, co przeczytać w tym języku i gdzie można go posłuchać oraz - co czyni go wyjątkowym. Fragmenty "Krainy lodu" po kaszubsku pochodzą z kanału: https://www.youtube.com/watch?v=BBQzrSKwQYMAudiobook „Żëcé i przigòdë Remùsa”: https://www.youtube.com/watch?v=mrkrq3mz198&t=29s
--------
33:48
Czy język ma datę urodzenia
Czy zastanawialiście się kiedyś, ile lat ma język polski? Odpowiedź może was zaskoczyć, bo języki nie mają metryczki. A czy kiedykolwiek istniał jeden język, którym mówili wszyscy Słowianie? Ba, wszyscy Europejczycy? Jak daleko możemy się cofnąć w historii języka? Który z dzisiejszych języków słowiańskich jest najbliższy prasłowiańskiemu? Ze slawistą, językoznawcą historycznym doktorem Markiem Majerem rozmawiamy o języku staro cerkiewno-słowiańskim, stworzonym przez świętego Cyryla i Metodego oraz o głagolicy, pierwszym słowiańskim alfabecie. Przybliżamy też rekonstrukcję języka prasłowiańskiego i zastanawiamy się, czy podróżnik w czasie mógłby się nim porozumieć z dawnymi Słowianami.Głosowe rekonstrukcje języków pochodzą z kanału: https://www.youtube.com/watch?v=wC0UG-Oq_90
--------
49:50
Jak mózg uczy się czytać?
Nasz mózg nie został stworzony do czytania. Ewoluował w czasach, kiedy nikt nawet nie pomyślał o literach. W tym odcinku podcastu neurobiolog profesor Katarzyna Jednoróg wyjaśnia, jak nasze mózgi musiały się dostosować, by zacząć czytać. I dlaczego jednym idzie to lepiej niż innym. Rozmawiamy też o tym, jak czytanie nas zmienia i czy lepiej czytać fikcję czy fakty, pismo odręczne czy druk, książki czy tekst na ekranie. I czy w dzisiejszych czasach jest jeszcze sens uczyć się kaligrafii. Szczegółowe informacje o projekcie prowadzonym przez prof. Jednoróg: https://sites.google.com/nencki.edu.pl/maestro-strona/neurorozwojA tutaj można zgłosić się do projektu. Zachęcamy! https://sites.google.com/nencki.edu.pl/maestro-strona/neurorozwoj/zgłoś-się-ankieta-wstępna
Nie ma nic ciekawszego niż język: mówimy w nim, myślimy, opisujemy świat. Jak funkcjonuje w naszym umyśle? Jak nas kształtuje? Co robi w naszej głowie? Jeśli Cię interesuje, trafiłeś w dobre miejsce!
Polska